Сүүлийн үед “ажилтай хэрнээ амьдралгүй” гэсэн үг олон нийтийн дунд түгээмэл сонсогдох болжээ. Өдөр бүр ажилдаа явж, орлого олж байгаа хэрнээ амьдрал өдрөөс өдөрт хүндэрч байгаа нь иргэдийн хамгийн бодит зовлон. Энэ бол ганц нэг айлын асуудал биш, Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн бодлогын тулгамдсан сэдэв болж байна.
Ажилтай иргэдийн ядуурал - шинэ үзэгдэл үү, хуучин бодит байдал уу?
Үндэсний статистикийн хорооны мэдээллээр Монгол Улсад ажилгүйдлийн түвшин 7 орчим хувьтай байгаа ч, ажилтай хүмүүсийн ихэнх нь амьдралын наад захын хэрэгцээгээ хангаж чаддаггүй байна.
Сарын дундаж цалин 2.1 сая төгрөг орчим боловч Улаанбаатар хотын дундаж хэрэглээний зардал үүнээс давж байгаа нь бодит амьдрал дээр цалин “амьдралд хүрэлцэхгүй” гэсэн үг.
Баян-Ядуугийн ялгаа гүнзгийрч, дундаж давхарга алга болж байна. Энэ бол эдийн засгийн хямралын гол шинж тэмдэг.
Ажил хийдэг хүн ядуу байж болохгүй - гэхдээ өнөөдөр Монголд энэ бодит байдал болжээ.
Хотын төвлөрөл ба орон нутгийн ажлын байрны хомсдол
Нийт хөдөлмөрийн насны хүн амын 46 хувь нь нийслэлд төвлөрчээ. Харин орон нутагт хөдөлмөрийн боломж хомс, аж үйлдвэрийн бүтэц сул, залуус олноороо хот руу шилжиж байна.
Хөдөө үлдсэн иргэдийн орлого улирлын шинжтэй, тогтворгүй, халамжаас хамааралтай болсон. Энэ нь эдийн засгийн үр ашигт байдалд сөргөөр нөлөөлж байна.
Өөрөөр хэлбэл, бид ажил бий болгож чадаж байгаа ч тэгш хүртээмжтэй боломж бий болгож чадахгүй байна.
Амьдралын өртөг – ажилчны цалингаас түрүүлж өсч байна
Сүүлийн хоёр жилд хэрэглээний үнийн өсөлт 10 хувиас дээш хэмжээнд хадгалагдаж байна. Үүний ард хүнсний бүтээгдэхүүн, түлш, байрны түрээсийн өсөлт хамгийн хүчтэй нөлөө үзүүлж байна.
Жил ирэх тусам иргэдийн бодит худалдан авах чадвар буурч, “амьдралын чанар” гэсэн ойлголт алдагдаж эхэлжээ.
Иргэн Б.О (35 настай, банкны ажилтан) хэлэхдээ:
“Би ажилтай, орлоготой, гэхдээ орлогоо хуримтлуулж чаддаггүй. Хүүхдийн сургууль, байрны зээл, хоол хүнсний үнэ бүгд өсч байна. Цалинг нэмэх тухай ярих бүрд үнэ дагаад өсдөг. Ингэхээр бид хаашаа чиглэж байгаа юм бол?”
Энэ бол өнөөдрийн дундаж давхаргын бодит дуу хоолой юм.
Ирээдүйд итгэх итгэл - хамгийн үнэт хөрөнгө
Ажил, орлого, амьжиргаа гурвын уялдаа тасрахад хамгийн түрүүнд алдагддаг зүйл бол итгэл.
Иргэдийн итгэл суларвал хөрөнгө оруулалт багасна, бизнесийн идэвх буурна, цагаачлал нэмэгдэнэ - энэ бол гинжин урвал.
Тиймээс төр засаг зөвхөн “ажил бий болгоно” гэж амлах бус, амьдралын чанарт хүргэх ажлын байр бий болгох ёстой.
Жижиг, дунд бизнесүүдийг дэмжих бодит санхүүжилт, орон нутгийн дэд бүтцэд чиглэсэн хөрөнгө оруулалт, мэргэжлийн сургалтаар дамжуулж хөдөлмөрийн зах зээлийг бодитоор сэргээж болно.
Монголын эдийн засаг өсөж байгаа гэж тоон мэдээлэл харуулдаг ч, иргэдийн амьдрал дээр тэр өсөлт “мэдрэгддэггүй” байна.
Хэрвээ бид ажил, амьдрал хоёрын хоорондын зайг ойртуулах бодлого хэрэгжүүлж чадвал - Монгол хүн ажилтайгаа хамт амьдралтай болох боломж бүрэн бий.
Өнөөдөр бидэнд хамгийн хэрэгтэй зүйл бол шинэ үйлдвэр, шинэ үг, шинэ уриа биш.
Харин амьдралын чанарыг хамгаалах шударга бодлого юм.
Иргэдийн итгэл - эдийн засгийн хамгийн үнэт зүйл билээ.
